Vrije val

Augustus 2007. Lars Martin Johansson, hoofd van de Zweedse misdaadpolitie, neemt een besluit met grote gevolgen: hij heropent het onderzoek naar de moord op premier Olof Palme van 28 februari 1986. Twee cruciale mijlpalen wingen hem tot deze keuze: zijn eigen pensioen en de verjaring van de moordzaak. Johansson stelt een nieuw onderzoeksteam samen met daarin de bedachtzame en invoelende Jan Lewin, de intellectuele Lisa Mattei en de actieve Anna Holt, en duikt in de oneindige stapel papieren van het oorspronkelijke onderzoek. Geleidelijk aan weet het team de waarheid boven tafel te krijgen, om te concluderen dat het twintig jaar oude onderzoek vol zit met vals bewijsmateriaal, gaten en onregelmatigheden.

Boekgegevens
Titel: Vrije val (2008)
Auteur: Leif GW Persson
Originele titel: Faller fritt som i en dröm (2007)
Vertaling: Rory Kraakman
Uitgeverij: De Bezige Bij - Cargo
ISBN: 90-234-2732-2
Omvang: 587 p.

Gelezen: 07-2008

BOB-score 3/5

Norwegian Blue
Leif GW Persson is professor in de criminologie en al dertig jaar schrijver van misdaadromans. Zijn laatste boek Vrije val is het laatste deel van een trilogie die de overkoepelende titel 'Ondergang van de verzorgingsstaat' heeft meegekregen en die door kenners wordt bestempeld als een uniek tijdsbeeld van het begin van de 21ste eeuw, vergelijkbaar met het werk van Sjöwall en Wahlöö. Het eerste deel van deze drieeenheid heeft de onmogelijke titel Tussen het verlangen van de zomer en de kou van de winter. Het tweede deel En annan tid, ett annat liv werd in 2003 bekroond tot beste Zweedse misdaadroman. En nu is het derde afsluitende deel Vrij val verschenen.

Terugkerend hoofdpersoon in de boeken van Persson is de hoofdcommissaris van de rijksrecherche Lars Martin Johansson. Door zijn collega's omschreven als de man die de hoek om kan kijken. Johansson heeft het besluit genomen om zich vast te bijten in de moord op premier Olof Palme. Drijvende krachten achter dit besluit zijn de op handen zijnde pensionering van Johansson en de verjaring van de moordzaak. Om deze uitermate complexe klus te klaren formeert hij een team met vier ervaren en intelligente politiemensen. Vier politiemensen die op voorhand weinig brood zien in het herkauwen van de oneindige hoeveelheid papier die het onderzoek heeft opgeleverd. Eerste conclusie: 'This parrot is dead'.

Een van de onderzoekslijnen wordt het nogmaals kijken naar Christer Pettersson, de man die uiteindelijk als moordenaar van Palme werd aangeklaagd maar niet veroordeeld. Inspecteur Anna Holt vat de aanklacht tegen Pettersson compact samen in een vijftal punten die door Johansson direct worden ontkracht. Hoofdinspecteur Jan Lewin kijkt op zijn beurt nogmaals naar de timing rond de moordaanslag en komt tot de conclusie dat een aantal getuigen informatie hebben verstrekt die niet kan kloppen. Samen met hoofdinspecteur Lisa Mattei die toegang heeft tot de wereld van de Zweedse inlichtingendienst Säpo wordt langzaam een ander beeld geschetst van de dader.

Uit het laatste boek van Persson dat verscheen als Linda kennen we nog hoofdinspecteur Bäckström die een slapstickachtige maar desondanks heldhaftige poging deed om een groot deel van de Zweedse bevolking te ontdoen van wangslijm voor DNA-onderzoek. Deze eigenzinnige rots in de branding heeft niet veel vertrouwen in het team van Johansson. Op basis van zijn eigen brede ervaring en politiek correcte zienswijze opent hij zijn eigen onderzoek dat hem al snel op het spoor zet van het geheime genootschap met de illustere naam 'Vrienden van de vagina'. Aangezien de meeste leden van dit genootschap inmiddels belangrijke posities in de samenleving bekleden verloopt dit onderzoek niet zonder problemen. De kleurrijke figuur Bäckström lardeert hiermee wel het hier en daar droge feitenmateriaal uit het omvangrijke onderzoek.

De niet opgeloste moord op Olof Palme in de binnenstad van Stockholm houdt de gemoederen in Zweden nog steeds bezig en kan worden vergeleken met de moord op John F. Kennedy in Dallas. In het boek De terroristen van Sjöwall & Wahlöö wordt beschreven hoe premier Palme wordt neergeschoten door een jonge vrouw die niet overweg kon met de moderne Zweedse samenleving. Persson heeft in navolging van zijn illustere voorgangers een modernisering geschreven van de Zweedse samenleving maar komt tot een zelfde conclusie. Er is nog voldoende ruimte voor verbetering. In hoeverre Leif GW Persson het raadsel rondom de dood van Palme heeft opgelost zal waarschijnlijk altijd in nevelen gehuld blijven.

Het is boeiend om te lezen hoe de nuchtere commissaris Lars Martin Johansson zich heeft vastgebeten in het moordonderzoek en om te zien hoe hij zijn team weet te motiveren. De combinatie van de scherpzinnig Johansson versus de stompzinnige Bäckström geeft een fraai contrastrijk beeld van het onderzoek. De papegaai was niet dood, alleen een beetje moe. Gelukkig heeft uitgeverij De Bezige Bij ook de rechten van het tweede en bekroonde boek uit deze trilogie aangekocht.