Samen
Begin dit jaar verscheen bij uitgeverij Cargo met Contract het tweede boek van Lars Kepler over de Fins/Zweedse inspecteur Joona Linna. In thuisland Zweden werd deze thriller genomineerd voor de beste misdaadroman van 2010 en won het een publieksprijs.Ronald de Jong nam namens Ezzulia contact op met het echtpaar Ahndoril en vroeg hen hoe het is om samen een serie misdaadromans te schrijven, hoe hun vaste hoofdpersoon in elkaar steekt en naar de reden waarom beide auteurs zijn overgestapt van romans naar misdaadverhalen.
In Nederland debuteerde Lars Kepler in de eerste weken van 2010 met Hypnose, kort nadat duidelijk was geworden welke auteurs achter het pseudoniem schuilgingen. Het echtpaar Alexandra en Alexander Ahndoril schreven ieder voor zich al een aantal romans voordat ze gezamenlijk de overstap maakten naar hun eerste misdaadroman.
Samen schrijven
Wie is Lars Kepler?'Aan de ene kant is Lars Kepler natuurlijk Alexandra enAlexander wanneer ze samen misdaadromans schrijven. Aan de andere kant is Lars voor ons een echt persoon. Hij is erg op zichzelf maar langzaam leren we hem beter kennen. Ooit was Lars onderwijzer en had een gezin, maar er is hem iets overkomen en nu is hij een echt eenzame man die lange nachten werkt in een opvangtehuis voor daklozen. Hij is vijftig, heeft een volle baard, is verlegen en heeft vriendelijke ogen. Hij schrijft de hele dag en is zeer geïnteresseerd in de werkwijze van de politie, heeft belangstelling voor vakliteratuur over forensische techniek en heeft een doos waarin bij opwindende onderzoeken en onopgeloste zaken verzamelt.'
Wie zijn de echte schrijvers Alexandra en Alexander Ahndoril?
'We zijn beide literaire schrijvers. Alexander was nog geen twintig toen hij zijn eerste romans schreef en nu heeft hij vijfentwintig toneelstukken geschreven en negen romans onder zijn eigen naam gepubliceerd. Na bijna tien jaar als actrice, was Alexandra werkzaam als literair recensent en schreef een dissertatie over de dichter Fernando Pessoa. Daarnaast heeft ze drie historische romans op haar naam staan. We zijn achttien jaar getrouwd en houden er erg van om dingen samen te doen, maar iedere poging om samen te schijven eindigde in grote gevechten over botsende literaire stijlen en metaforen. Echter sinds we Lars Kepler zijn geworden zitten we in een constante creatieve flow en hebben we nog niet met elkaar gevochten... '
Alexandra schreef een aantal jaar geleden de historische roman Sterrenburcht over de Deense astronoom Tycho Brahe, een tijdgenoot van de beroemde Duitse astronoom Kepler. Heeft de keuze van jullie achternaam iets te maken met het boek over Tycho Brahe?
Eigenlijk wel.. alhoewel het Alexander was die de naam Kepler voorstelde. Het werk van Johannes Kepler deed hem denken aan het werk van een inspecteur op onderzoek. Johannes Kepler loste ten slotte een van de meest complexe raadsels van zijn tijd op door het volgen van de juiste aanwijzingen '
Waarom zijn jullie overgestapt van romans naar misdaadromans?
'Het gezamenlijk schrijven begon met een gedeelde passie voor de film. We kijken minimaal een film per dag en dat doen we al achttien jaar lang. Het leek ons opwindend om te onderzoeken of het mogelijk was een filmische vorm van suggestie om te zetten in een boek. Voor ons werd het een uitdaging. We wilde een misdaadroman schrijven die voldeed aan de regels van genre maar die tegelijkertijd een nieuw filmisch tempo zou inbrengen. We wilden de lezer er bij betrekken, laten deelnemen en bijna het gevoel geven dat hij of zij de loop van het verhaal zou kunnen beïnvloeden.'
Jullie werken aan het derde boek over Joona Linna. Kunnen jullie iets vertellen hoe het schrijfproces voor jullie werkt?
'Veel schrijvers die samenwerken schrijven om en om een hoofdstuk of verdelen onderling de personages. Wij doen dat allemaal niet. We schrijven met vier handen en totaal organisch, zoals wij het noemen. We zijn één persoon, samen, binnen elkaars zinnen..’
Kunnen jullie aangeven wat de verschillen zijn tussen alleen en samen schrijven, waar ligt de complexiteit en wat zijn de voordelen?
'Wanneer je alleen schrijft is het echt eenzaam werk. Je bent jarenlang niet in staat om een groot deel van je innerlijk leven te delen met iemand. Wanneer het lukt om samen te schrijven dan is het geweldig want je kunt een ongelooflijke snelheid bereiken en ook complexiteit en diepte behouden. We bespreken continu het plot en specifieke scènes... Bijvoorbeeld wanneer we boodschappen doen voor het eten of de kinderen van school afhalen.’
Wat is de ultieme uitdaging wanneer je een misdaadroman schrijft?
'De uitdaging is een razend tempo te creëren en tegelijkertijd je hand uit te steken naar de lezer en hem voorzichtig mee te nemen in het verhaal achter de personages. Als schrijver moet je goed zorg dragen voor je protagonisten, want als je dat doet, dan zullen je lezers dit gevoel delen en dat is essentieel. Want het maakt niet uit hoe geweldig je plot is geworden wanneer het je lezer niets kan schelen.’
Samen speuren
Jullie hoofdpersoon in de twee vertaalde boeken is de Fins-Zweedse politieman Joona Linna. Wie is hij precies?'Joona Linna is een held met een pijnlijk verleden, met een geheim diep verborgen in zijn hart. Doordat onze verhalen veel geweld bevatten en soms een beetje eng zijn, is het essentieel om een inspecteur te hebben die je kunt vertrouwen. Joona Linna is erg koppig – het schijnt voor hem onmogelijk te zijn om een zaak los te laten. Wij hebben vertrouwen in hem: hij gaat de zaak voor ons oplossen en draagt zorg voor een happy end.'
Naast Joona maken jullie in Hypnose gebruik van Erik Maria Bark en in Contract van Axel Riesen. Beide personages zijn rijke, complexe, en gedetailleerd uitgewerkte personages die in vergelijking met Joona veel detail bevatten. Was dit ook de opzet?
'Ja, want Erik is de hoofdpersoon in Hypnose en Axel in Contract. Joona is de hoofdpersoon in de complete serie. In de eerste twee boeken blijft hij nog een beetje raadselachtig, maar in het derde kom je meer te weten over zijn verleden en in het vierde boek zal zijn persoonlijk verhaal het belangrijkste plot vormen.'
In Contract introduceren jullie de kleurrijke Saga Bauer. Kunnen jullie iets meer vertellen over de interactie tussen haar en Joona?
'Saga en Joona worden gedwongen om samen te werken in Contract, maar langzaam beginnen ze elkaar te waarderen en respecteren. Zij heeft een opvliegend karakter terwijl Joona rustig blijft, maar van binnen lijken ze erg op elkaar, zoals een broer en zus.'
Komt Saga, de boksende en schietende fee met haar gekleurde haarlinten, terug in de volgende delen?
'Door alles wat zij voor Joona heeft gedaan in Contract heeft zij zijn vertrouwen gewonnen en zal zeker naast hem staan wanneer de hel uitbreekt in het derde en vierde boek.'
In vergelijking met andere Scandinavische politieromans zit er veel actie in jullie boeken. Geen langslepende onderzoeken door een mopperige oudere inspecteur. Zijn jullie de voorlopers van een nieuw tijdperk?
'In principe schrijven we wat we zelf graag zouden lezen maar we brengen ook een aantal nieuwe elementen. Doordat we zo geïnspireerd worden door film is het noodzakelijk om een constante voorwaartse beweging te forceren. En verder moet je voorzichtig zijn bij het construeren van het plot wanneer je een groter verhaal vertelt vol met raadsels en dwaalsporen. In Zweden is een sterke traditie van schrijven en lezen van misdaadromans. Als schrijver is het onoverkomelijk dat je een onderdeel wordt van deze traditie en aan de andere kant voelen we ook de behoefte om ons daar tegen af te zetten.'
Hoe gaat het verder met Joona?
'We zitten op dit moment midden in het schrijfproces, dus zitten we gevangen in het krachtenveld van het raadsel en de verschrikkelijke waarheid over Joona Linna's pijnlijke verleden dat hem met rasse schreden dreigt in te halen.'
Samen verder
Waarom zijn misdaadromans een goede manier om misstanden in de samenleving bespreekbaar te maken?'Misdaadromans schilderen aan de ene kant een erg gewelddadige en donkere kant van de samenleving, aan de andere kant maken zij deze onderwerpen duidelijker en begrijpelijker. Wanneer je het boek sluit zijn de meeste vragen beantwoord, de raadsels opgelost en de daders gestopt. Helaas is dat laatste alleen zo in fictie. De geruststelling vanuit het boek is een goed startpunt om de samenleving te bespreken. Misdaadromans spelen zich vaak af in de hedendaagse samenleving – het verhaal speelt zich af in het hier en nu – en belichten hierbij de problemen en dagen mensen uit om veranderingen in gang te zetten. '
Zweden en Nederland handelen op grote schaal in wapentuig. Wat is jullie belangrijkste boodschap in Contract: stop de export of verhoog de controle op export?
'Ons hart zegt stop ermee, houdt er gewoon mee op, maar het zou naïef zijn om te eisen dat elk land zijn wapens neerlegt. Dus moeten we wel antwoorden: verhoog de controle en lieg niet tegen ons, het heeft niets te maken met defensie, wapens worden gebruikt om mensen te doden. Een voorbeeld: een paar weken geleden werden twee Zweedse soldaten gedood in Afghanistan en de autopsie toonde aan dat de kogels die hun dood hadden veroorzaakt afkomstig waren uit Zweden.'
Wat maakt Scandinavische misdaadromans zo succesvol in andere Europese landen zoals Duitsland en Nederland?
'Scandinavië lijkt zowel exotisch als herkenbaar en dat is een aantrekkelijke combinatie. Daarbij was Zweden voor een tijd het voorbeeld van een goede samenleving en dat roept de nieuwsgierigheid op van wat er onder de oppervlakte zich afspeelt.'
Lars Kepler heeft in Zweden geleid tot veel media aandacht met veel speculatie wie achter het pseudoniem stak. Was de mediahype van te voren uitgedacht door de uitgever?
'Zeer tegen de wens in van onze uitgever wilde we anoniem blijven. Vanaf het begin beschermden we onze identiteit zelfs tegenover de uitgever, we communiceerden via lars.kepler@hotmail.com. Toen in 2009 in Zweden het gerucht over Hypnose en het succes op de London Book Fair bekend werd brak de mediagekte uit. Voor ons kwam het volkomen onverwacht. Het complete land werd betrokken in de speculaties en de zoektocht naar de persoon achter Lars Kepler. En op een donkere nacht in augustus vonden twee journalisten met camera's en flitsers ons in ons zomerhuis – ze waren er van overtuigd dat ze Kepler hadden gevonden. De volgende dag hebben we onze drie dochters in de auto gezet en zijn we naar Stockholm gereden om de media en onze lezers te woord te staan.'
Een Zweedse recensent herkende zichzelf als een karakter in Contract. Was de beschrijving van de aangelijnde en luid blaffende hond van huishoudster Schwartz succesvol?
'Erg vreemd dat hij zichzelf herkende – wij schreven alleen over een dolle blaffende hond ....'
In het tweede boek komt een klein grapje voor over jullie collega Leif GW Persson. Is het een traditie om collega's te benoemen en plagen in misdaadromans?
'Natuurlijk was het een vriendelijke begroeting en tegelijkertijd een weergave van de realiteit. In Zweden is GW altijd op televisie met over van alles een mening.'
Was het een goede keuze van de jury toen Persson de prijs voor beste Zweedse misdaadroman won in 2010?
'Dat is niet aan ons om dat te beoordelen. Wij zijn sowieso tevreden want wij wonnen de publieksprijs voor Contract als beste roman van 2010 wonnen (uitgekozen door de lezers van de krant SKTF-tidningen, red.)'
Het lijkt er op dat Hypnose binnenkort zal worden verfilmd. Hebben jullie al een idee wanneer deze film zal uitkomen en wie de rol van Joona zal spelen?
'Wij vinden de keuze van Lasse Halltröm als regisseur perfect en weten dat hij waarschijnlijk eind dit jaar begint met filmen. Verder weten op dit moment niet veel meer.'
Nemen jullie op een of andere manier nog deel aan de film?
'Nee, we houden erg van film maar schrijven romans en geen filmscenario's'
Wellicht interesse in een kleine rol in de film net als jullie collega Camilla Läckberg?
'Waarom niet? Dat zou leuk zijn!'
© Interview April 2011 voor Ezzulia.nl
door Ronald de Jong