We zijn nog steeds fanatieke lezers

Vorig jaar verscheen bij uitgeverij Prometheus Vredig, de debuutroman van het nieuwe schrijversduo Camilla Grebe & Åsa Träff. Het vervolg Bittrare än döden werd naast Contract van Lars Kepler genomineerd als beste Zweedse misdaadroman 2010. De vertaling van de hand van Bart Kraamer kreeg de titel Bitterder dan de dood en verscheen afgelopen mei. In beide boeken is de hoofdrol weggelegd voor psychologe Siri Bergman, een jonge weduwe werkzaam in een groepspraktijk in hartje Stockholm.




Ezzulia zocht contact met beide Zweedse schrijfsters om te horen waarom twee zussen zich hebben gestort op het schrijven van thrillers en waarom Siri Bergman hun ideale personage is.

Van lezer naar schrijver

Van nieuwe auteurs horen we altijd graag wie ze zijn, hoe ze hun ambacht beoefenen en waarom ze hebben gekozen voor het misdaadgenre.
Kunnen jullie aan de lezers vertellen wie Camilla Grebe en Åsa Träff zijn?
Åsa: 'Wij zijn twee zussen, opgegroeid in Älvsjö een voorstad ten zuiden van Stockholm. Camilla studeerde economie, heeft een MBA en was jaren werkzaam als marketing directeur en CEO. Åsa is een afgestudeerd psychologe gespecialiseerd in cognitieve gedragstherapie en heeft een eigen praktijk in het centrum van Stockholm.'

Waarom beginnen twee zussen samen misdaadromans te schrijven?
Camilla: 'We zijn beide gefascineerd door het thriller/misdaadgenre. We zijn opgegroeid in een huis dat volstond met boeken en begonnen al jong met lezen. Onze ouders lazen veel klassieke Zweedse misdaadliteratuur waaronder Sjöwall & Wahlöö (wellicht ten overvloede, een journalistenechtpaar dat een serie van tien misdaadromans schreef over de moordbrigade in Stockholm begin zeventiger jaren, geschreven vanuit een sociaaldemocratische invalshoek). Eenmaal begonnen met lezen kwamen we nooit meer los van de wereld van de misdaadliteratuur. In 2004 kreeg ik het idee om een thriller te schrijven met een therapeute in de hoofdrol. Ik stuurde een email met het eerste hoofdstuk naar Åsa en schreef “Laten we samen een boek schrijven. Hier is het eerste hoofdstuk, jij bent nu aan de beurt voor het volgende!”.'
In eerste instantie was het volledig bedoeld als ontspanning. We beleefden veel plezier aan het schrijven en stonden er absoluut niet bij stil om het te laten publiceren. Maar tot onze verrassing kregen we de mogelijkheid om het boek Vredig uit te brengen en er verschenen enthousiaste recensies. Vanaf dat moment ging het erg snel en werden in korte tijd de rechten verkocht aan Noorwegen, Denemarken, Nederland, Frankrijk, Italië, Duitsland en Spanje.'

Waar hebben jullie het vak van het schrijven van misdaadromans geleerd?
Camilla: 'We hebben het geleerd door het te doen. We hebben nooit deelgenomen aan seminars of schrijfcursussen. Wel moet worden gezegd dat we allebei hartstochtelijke lezers zijn en Åsa is hierbij nog het meest toegewijd. Zij leest gemiddeld twee tot drie boeken per week.'

Hoe werkt het schrijfproces voor jullie?
''We bespreken eerst samen het verhaal, de personages en de setting. Dan pas beginnen we met schrijven maar doen dat eigenlijk zelden samen. In plaats daarvan sturen we ieder geschreven hoofdstuk per mail naar elkaar. Tijdens het schrijven hebben we intensief contact.'

Het echtpaar Lars Kepler beschreef hun schrijfproces als een continue stroom van creativiteit. Hoe vaak synchroniseren jullie met elkaar?
'We bellen elkaar verschillende keren per dag om de verschillende mogelijkheden te bespreken en creatieve knelpunten op te lossen.’

Is er sprake van een bepaalde rolverdeling?
Camilla: 'We doen het allemaal gezamenlijk bv het plannen, schrijven en corrigeren. We schrijven dan ook beide de therapiesessies die in de boeken voorkomen dus die niet alleen Åsa vanuit haar vakkennis.’

Wat is de ultieme uitdaging wanneer je een misdaadroman schrijft?
'Voor ons is dat om de lezer continu het gevoel van spanning te geven.'

Jullie werden voor jullie tweede boek genomineerd voor beste Zweedse misdaadroman 2010. In hoeverre helpt een dergelijk nominatie jullie?
'Het was voor ons een grote eer om te worden genomineerd naast de meest succesvolle schrijvers van Zweden en we geloven dat dit het bewijs is dat we op de goede weg zitten.'

Geen politieke agenda

De hoofdpersoon in de eerste twee boeken is psychologe Siri Bergman die haar debuut maakt in Vredig. Zij werkt samen met twee collega's in een groepspraktijk in het centrum van Stockholm en bezit een afgelegen zomerhuisje aan de scherenkust.

Wie is Siri Bergman en wat drijft haar?
'Siri is gevoelig, koppig en empathisch. Hoewel ze een expert is om de klachten van haar patiënten te verlichten is ze niet goed in staat om zichzelf te helpen. We wilden haar sterk maar ook kwetsbaar maken. Ze heeft goed zicht op wat er speelt bij haar patiënten maar kan haar eigen gevoelens maar moeilijk verklaren. Het is het contrast dat een vorm van complexiteit met zich meebrengt en dat maakt Siri voor ons een boeiend personage.'

Werken als een psycholoog in het centrum van Stockholm heeft wel wat overeenkomsten met het werk van Åsa. Waarom hebben jullie juist gekozen voor dit beroep voor jullie hoofdpersoon?
Camilla: 'Door een therapeut te gebruiken als personage creëer je een aantal geweldige mogelijkheden als schrijver. Ten eerste kan je onmiddellijk in een aantal belangrijke emotionele situaties duiken. Bijvoorbeeld: een patiënt komt de kamer binnen voor zijn eerste therapeutische sessie. Hij doet zijn jas uit, gaat zitten en begint... met praten over de moeilijkste onderwerpen in zijn leven. In welke andere situatie komt dit voor?
Verder zijn er al voldoende goede misdaadromans beschikbaar. We wilden een andere insteek proberen waarbij we de beste elementen uit het misdaadgenre combineren met realistisch psychologisch inzicht.'

Klopt het dat Åsa is gestopt met de therapiesessies met patiënten nu jullie schrijven?
Åsa: 'Ik behandel nog steeds patiënten maar mijn focus ligt meer op psychologische evaluaties en neuropsychologische problemen met kinderen. Het maken van deze keuze had echter niets te maken met mijn schrijven.'

Siri is een jonge weduwe die troost zoekt in goedkope wijn. Jullie gaven jullie protagonist een moeilijke start. Hebben jullie haar gecreëerd met een bepaald soort lezer voor ogen?
''Niet echt, we wilde een aantrekkelijk maar kwetsbaar personage maken. Siri is getraumatiseerd door een gebeurtenis in het verleden die haar emotioneel onzeker heeft gemaakt. Wanneer het verhaal over de moord op een patiënt zich ontvouwt wordt ze geconfronteerd met haar eigen verleden en kan ze haar spookbeelden eindelijk laten rusten.'

Wat is de meest belangrijke boodschap die lezers uit jullie boek Vredig zouden moeten halen?
'We hebben geen specifieke politieke of sociale agenda, maar het boek gaat niet alleen over misdaad maar is ook een verhaal over hoe om te gaan met verlies en jezelf kunnen vergeven.'

Plannen jullie de ontwikkeling van jullie personages ver vooruit, weten jullie met andere woorden dus al wat er met Siri en haar collega Aina gaat gebeuren in de volgende boeken?
'Zeker! Opwindende dingen gaan gebeuren in het tweede en derde boek. Constante ontwikkeling en vooruitgang zijn essentieel voor ons.'

Rode boerderijen

Samen met veel Scandinavische collega's zijn Grebe & Träff onderdeel van een grote stroom misdaadromans die op dit moment over de hele wereld zijn weg zoekt. Karakteristiek voor de misdaadromans uit het Noorden zijn de kritische geluiden over de samenleving. Niet alleen de boeken maar ook de misdaadfilms uit Scandinavië zijn op dit moment uitermate succesvol.
Waarom zijn sociale misstanden een goed thema voor misdaadromans?
'Wij zijn van mening dat misdaadromans net zo goed als andere vormen van fictie goed zijn om te reflecteren over de samenleving waarbij sociale en politieke onderwerpen kunnen worden uitgediept. Feit is dat het misdaadgenre op dit moment ongekend populair is en door veel mensen wordt gelezen die wellicht anders niet geïnteresseerd zouden zijn in deze specifieke onderwerpen. Wij vinden dat schrijvers een zekere verantwoordelijkheid hebben om deze items onder de aandacht te brengen. Niet om de lezers in een bepaalde politieke richting de drukken maar om belangrijke vragen te stellen. Vragen op het gebied van politiek, ethiek, religie of van existentiële aard.'

Waarom zijn juist de Zweedse schrijvers hierin zo succesvol?
'Wellicht is er een soort fascinatie voor Zweden, die kleine enclave die ooit bekend stond als de modelsamenleving van het Noorden. Zou het de spanning zijn tussen de rustieke beelden van rode boerderijen gecombineerd met de schoonheid van de archipel en de gruwelijke misdaden die de lezers fascineert?'

Jullie schreven tot voor kort zelf recensies over misdaadromans op jullie blog Deckarsystrarna. Hebben jullie nog tijd om het werk van jullie collega's te lezen?
'Absoluut, we zijn nog steeds fanatieke lezers.'

Op jullie blog stond in 2008 als tip voor Vaderdag het boek Den som dödar draken van Leif GW Persson. Hij won vorig jaar met Den döende detektiven voor de derde keer de prijs voor beste Zweedse misdaadroman. Zijn jullie nog steeds fan van Leif GW Persson?
'We zijn helemaal weg van zijn werk. De prijs was dik verdiend.'

We hebben begrepen dat de Svensk Filmindustri de rechten heeft gekocht om de boeken met Siri te verfilmen. Welke actrice zou in de schoenen van Siri kunnen stappen?
'Zou Noomi Rapace (de Zweedse actrice die Lisbet Salander speelt in de Millenniumfilms) niet helemaal perfect zijn?'

Laatste vraag: gaan jullie terug naar een zakelijke carrière en patiënten of komt er een derde boek over Siri Bergman en wellicht in de traditie van veel Zweedse schrijvers een serie van tien?
'We zijn net begonnen aan het derde boek over Siri. We hebben inmiddels een sterke band opgebouwd, zo met zijn drieën. Siri is een goede vriendin geworden. We praten over haar als een echt persoon. Vaak zegt een van ons zoiets als: “Weet je, mijn vriendin X is eigenlijk net als Siri. Zij kan ook geen beslissingen nemen...”.
Op dit moment is het moeilijk voor te stellen om afscheid van haar te nemen.'

© Augustus 2011 voor Ezzulia.nl
interview Ronald de Jong