Håkan Östlundh

Van de Zweedse auteur Håkan Östlundh zijn in korte tijd een tweetal misdaadromans op de Nederlandse markt gebracht. Begin 2007 verscheen De duiker een boek dat dit najaar werd gevolgd door Stank. In beide boeken is een hoofdrol weggelegd voor inspecteur Fredrik Broman. Hij doet op Gotland zijn best om de golf van criminaliteit te bestrijden, die dit eiland lijkt te overspoelen.
Op zijn eigen site geeft Östlundh achtergrondinformatie over zichzelf. Hij is geboren in 1962 in de universiteitsstad Uppsala, deed een studie in literatuur en geschiedenis gevolgd door een baan als journalist bij de krant Dagens Nyheter. Halverwege de negentiger jaren was er een periode met veel werk als scriptwriter voor tv en in 2004 volgde de publicatie van zijn eerste misdaadroman Stank. Östlundh woont met zijn gezin in Stockholm en natuurlijk heeft hij Sjöwall en Wahlöö gelezen, sterker nog hij spijbelde van school om ze te kunnen lezen. Om te zien wat deze auteur nog meer voor ons het in het vat heeft, wordt via de email contact gezocht.

Om maar eens een standaard openingsvraag op u af te vuren: wat heeft u gemotiveerd om misdaadromans te gaan schrijven?
‘Eerlijk gezegd was ik altijd al gefascineerd door misdaadromans en koesterde ik het plan om ze zelf te schrijven. Startpunt voor mij was de vondst van de perfecte omgeving voor mijn verhalen: Gotland.

Blijkbaar is Gotland een populaire bestemming voor criminelen. Kunt u aangeven wat u naar Gotland heeft gedreven?
'Ik moet zeggen dat hier sprake is van toeval. Een jaar of tien geleden waren we op zoek naar een vakantiehuis in Skåne, zeg maar het zuidelijke gedeelte van Zweden. De prijzen waren zo hoog dat we ons daar geen zomerhuis konden veroorloven. Een vriend tipte ons dat we eens moesten kijken op Gotland. En zo is het eigenlijk gekomen.’

Is het feit dat uw collega Mari Jungstedt ook Gotland heeft gekozen, als basis voor haar misdaadromans, een complicerende factor?
(Glimlachend) Ja, ze veroorzaakt behoorlijk wat overlast. Het liefst zou ik alleenrecht hebben op Gotland. Ik zou het toejuichen als iemand haar van het eiland af zou willen gooien.

Op uw site lezen we dat u een achtergrond heeft in de journalistiek. Zou het geen logische stap zijn geweest om een protagonist te kiezen met dezelfde achtergrond zodat u kunt putten uit eigen ervaring? Nu moet u zich wellicht verdiepen in de manier van werken van de politie om een realistisch beeld te kunnen schetsen?
Een journalist als hoofdpersoon. Eerlijk gezegd heb ik hier nooit zo bij stilgestaan. Om de werkwijze van de politie realistisch neer te kunnen zetten, verricht ik veel onderzoek naar de gevolgde procedures en de juridische en forensische kanten van het werk. Verder interview ik regelmatig politiemensen en lees ik veel rechtbankverslagen.

In hoeverre is het een voordeel voor een schrijver om bij ieder boek te kunnen terugvallen op een vast hoofdpersoon, zoals in uw geval inspecteur Fredrik Broman?
‘Aan de ene kant is dit zeker een voordeel, maar het heeft ook zo zijn nadelen. Voordeel is natuurlijk dat de hoofdpersoon steeds beter uit de verf komt en daarmee wordt hij voor mij eenvoudiger te beschrijven. Voor de lezer wordt dit karakter (en de terugkerende andere karakters) hopelijk steeds geloofwaardiger. Nadeel is dat je wel vast zit aan het doen en laten van een dergelijk karakter en dat kan het extra lastig maken om specifieke onderwerpen bespreekbaar te maken. Om deze onderwerpen toch te kunnen verwerken in mijn verhalen kan ik de rol van een bijfiguur groter maken, mocht dit nodig zijn.

Zijn uw boeken puur bedoeld ter ontspanning of zit er ook een diepere laag in, om de lezers 'op te voeden'?
Ik weet niet of ik zelf het woord ‘opvoeden’ in deze context zou gebruiken. Maar ik heb wel de intentie om iets meer te bieden dan alleen maar ontspanning. Mijn verhalen zijn gekoppeld aan de hedendaagse Zweedse realiteit en ik doe in mijn verhalen een poging actuele gebeurtenissen bespreekbaar te maken met als uitkomst fictie die hopelijk geschikt is als ontspanning.

Veel van uw Scandinavische collega’s volgen hetzelfde stramien van het bespreekbaar maken van sociale problematiek aan de hand van een misdaadroman. Leent de misdaadroman zich hiervoor goed?
Ja, dat denk ik zeker. Via het verhaal ben je in staat om zwaardere onderwerpen zoals misdaadcijfers politieke en sociale mistanden bespreekbaar te maken op een manier die een groot publiek bereikt.’

Als u dit zo stelt, heeft u een bepaald type lezerspubliek voor ogen?
Ik heb geen specifieke doelgroep voor ogen als ik mijn verhalen schrijf. Feit is wel - en alle schrijvers weten dit - dat de meeste lezers van Zweedse romans vrouwen zijn van circa 40 en ouder. Aardig is dat ik soms email krijg van mannen tussen de 30 en 40 die schrijven dat ze eigelijk nooit boeken lezen. Maar voor mijn boek hebben ze een uitzondering gemaakt. Dat beschouw ik als een compiment.

Kunt u aangeven waar u zelf groei ziet als u uw eerste boek vergelijkt met het laatste?
Kijkend naar mijn eerste boek Stank heb ik een verhaal verteld over een seriemoordenaar. Het was primair bedoeld als vermaak. Als ik dit boek vergelijk met mijn laatste boek De terroristen dan zie ik dat ik veel meer hedendaagse gebeurtenissen bespreekbaar maak binnen de context van het misdaadverhaal.

Welke boeken leest u zelf graag?
Indien ik naar de Scandinavische misdaadauteurs kijk, dan ben ik zelf een liefhebber van Åke Edwardsson en Karin Fossum. Aan de andere kant van de oceaan zit een hele grote misdaadauteur: George Pelecanos. Hij is ook betrokken bij de geweldige tv-serie The Wire!. Verder lees ik ook graag over real crime zoals Ian Burumas met Murder in Amsterdam (Dood van een gezonde roker over de moord op Theo van Gogh), waarbij een bredere scope wordt genomen dan alleen de misdaad. Andere schrijvers die ik graag lees zijn: P. O. Enquist, Joyce Carol Oates en Haruki Murakami, om maar een paar recente voorbeelden te noemen.

Op uw site geeft u aan dat u de tiendelige reeks van Sjöwall en Wahlöö heeft gelezen. Motiveert dit u om - net als uw collega Håkan Nesser met commissaris van Veeteren - tien delen met inspecteur Fredrik Broman in de hoofdrol te schrijven?
Het idee spreekt me in eerste instantie wel aan, maar aan de andere kant is een beetje vreemd om mijn creativiteit te laten sturen door een op zichzelf nietszeggend getal. Het duurt zolang als het duurt, meer kan ik er eigenlijk op dit moment niet over zeggen.

Ter afronding van dit interview, kunt u aangeven in hoeverre het lastig is om in Zweden, een land met behoorlijk veel misdaadauteurs een vast lezerspubliek te blijven boeien?
Lastige vraag als afsluiting. Zweedse misdaadromans worden verkocht met behulp van grootschalige promotiecampagnes via televisiecommercials en grote billboards in metrostations. Dat voelt vreemd. Maar als schrijver kan je eigenlijk alleen maar je eigen ding doen - en dat is schrijven.

© Interview Oktober 2007 voor misdaadromans.nl
door Ronald de Jong