Viktor Arnar Ingólfsson
De IJslandse auteur Viktor Arnar Ingólfsson debuteerde in 2007 in Nederland met het boek Het raadsel van Flatey. De in 1955 in Noord-IJsland geboren Ingólfsson heeft een technische achtergrond in de civiele techniek aangevuld met een opleiding communicatie en computergraphics. In IJsland debuteerde Ingólfsson al in 1978 met de misdaadroman Dauðasök in 1982 gevolgd door Heitur snjó. Na een lange periode van stilte gevolgd door zijn derde roman Engin spor in 1998 en Flateyjargáta uit 2002. Dit laatste boek is nu verschenen in een vertaling van Willemien Werkman bij uitgeverij Signature. Het boek werd als IJslandse inzending genomineerd voor de Glasnyckeln prijs in 2004. Het raadsel van Flatey is opgedragen aan de grootouders van de auteur die leefden en werkten op het kleine eiland Flatey gelegen aan de westkust van IJsland In 2005 is de vijfde roman van de hand van Ingólfsson verschenen met de titel Afturelding.
Wat heeft je gemotiveerd tot het schrijven van misdaadromans?
In de zomer van 1978 was ik een 23-jarige redelijk onvolwassen student aan de Technische Universiteit van IJsland die zelf veel misdaadromans las. En voor mijn gevoel kwamen veel van de auteurs vaak weg met een nogal mager plot. Vastbesloten dit beter te doen, begon ik aan mijn eigen misdaadverhaal en in een tijdbestek van een paar avonden al hamerend op mijn typmachine schreef ik mijn eerste en achteraf niet zo beste korte verhaal. Door een aaneenschakeling van gebeurtenissen werd dit verhaal echter in de herfst van 1978 gepubliceerd. Resultaat van mijn experiment was dat behalve dat ik veel geleerd had, ik ook ontdekte dat ik het leuk vond om verhalen te verzinnen. Sinds die bewuste zomer ben ik altijd bezig geweest met proberen steeds betere boeken te schrijven en te leren van mijn fouten.
Hoe is het mogelijk dat uit een relatief klein land er zo veel internationaal succesvolle misdaadschrijvers komen?
De toename van misdaadromans in IJsland bestaat pas sinds een jaar of tien. Voor 1998 was het bijna onmogelijk om een misdaadroman gepubliceerd te krijgen. Maar het enorme nationale en internationale succes van Arnaldur Indridason bracht een enorme omslag en de IJslandse uitgevers gingen nu zelf op zoek naar andere misdaadauteurs ook om aan de vraag vanuit het buitenland te kunnen voldoen.
In hoeverre geloofde men in het begin van de jaren zestig binnen de kleine en gesloten eilandgemeenschap in zaken zoals elven en andere verschijnselen?
Op IJsland was bijgeloof heel normaal, zeker in de eerste helft van de twintigste eeuw. Toen ik jong was kende ik oudere mensen die sterk geloofden in elven en bovennatuurlijke wezens. Echter met de komst van elektriciteit kwam hier snel verandering in. Mensen konden opeens tijdens de lange donkere wintermaanden hun huizen verlichten en daarmee veranderde ook hun manier van denken. De laatste tijd neemt zeker het geloof in elven bij de jongere generatie IJslanders weer wat toe. De gedachte dat er mogelijk een kern van waarheid in zou kunnen zitten spreekt de hedendaagse jongeren aan.
Op dit moment leven er nog twee families op Flatey. De huizen in het oude dorp zijn het eigendom van families die leven op het vasteland en die de huizen aanhouden als vakantiehuis. De meeste eigenaren zijn nakomelingen van de oorspronkelijke eilandbewoners. Alle huizen op Flatey zijn gerenoveerd en teruggebracht in hun originele staat. Het is zeker de moeite waard het eiland te bezoeken mede door de vogels, de natuur en het dorp. Er zijn mogelijkheden om een dagdeel door te brengen op Flatey maar ook is het mogelijk een nacht te verblijven in Hotel Flatey. Zelf kom ik nog op Flatey maar dan meer als bezoeker, de bewoners van Flatey kennen me door mijn familie en door mijn boek.
In het boek is een belangrijke rol weggelegd voor legenden. Spelen deze legenden nog steeds een belangrijke rol in het dagelijks leven van mensen?
De oude IJslandse sagen zijn erg belangrijk voor de IJslander. Ze kunnen waarschijnlijk het best worden vergeleken met het culturele belang dat de Nederlanders hechten aan de schilderijen van Rembrandt. De legenden in het ‘Boek van Flatey’ zijn echter minder bekend. Zij vertellen meer de Scandinavische geschiedenis van de Noorse koningen. Dat is ook de reden dat ik de legenden gebruik in mijn raadsel, om deze weer onder de aandacht te brengen van de IJslandse lezers. Het ‘Boek van Flatey’ zelf is erg belangrijk voor het doorgronden van de Noord Europese geschiedenis rond het jaar 1000. Het is het enige manuscript dat de Sage van de Groenlanders bevat, het meest belangrijke geschreven bewijs dat de Vikingen in Noord-Amerika zijn geweest.
Het tempo van het boek is relatief rustig vergeleken met andere thrillers. Is dit met opzet gedaan om goed aan te sluiten bij het leven op Flatey begin jaren zestig?
Zelf denk ik dat thriller een verkeerde beschrijving is van Het raadsel van Flatey. Beter passend is de term misdaadverhaal. Mijn eigen favoriete boeken zijn rustigere misdaadverhalen. Ik ben me er van bewust dat veel lezers de voorkeur hebben voor een verhaal met een sneller tempo maar ik lees en schrijf het liefst de langzamere versie. Lezen van dergelijke boeken vergt soms wat extra inspanning, maar hiervoor krijgt de lezer dan meestal iets terug. En natuurlijk vraagt het leven op het eiland Flatey begin jaren zestig om een extra rustig tempo.
Een Amerikaans onderzoek laat zien dat het aantal mensen dat boeken leest afneemt. Zou dit ook gelden voor IJsland?
Ik zou het niet weten. Wanneer dit zo is dan wij de schuldigen, wij schrijvers. Het betekent dat we niet die boeken schrijven die bestemd zijn voor een breed publiek. Je kunt mensen niet dwingen te lezen. De inhoud van het boek moet aantrekkelijk zijn voor de lezers. Naar mijn mening zou een breed aanbod van interessante boeken, gebaseerd op originele ideeën, en geschreven in toegankelijke taal altijd zijn weg zal vinden naar de lezers
Wat voor een soort boeken lees je zelf?
Jammer genoeg heb ik niet veel tijd om echt boeken te lezen maar ik luister geregeld naar audioboeken. Wanneer ik iets doe dat het mogelijk maakt om te luisteren, dan zet ik mijn koptelefoon op en mijn iPod aan. Ik luister meestal als ik onderweg ben, jog of wandel en bij huishoudelijk werk. Per maand koop ik of download ik circa twee boeken, meestal in een Engelse editie want er worden niet veel audioboeken in het IJslands uitgebracht. Hierbij koop ik altijd de onverkorte versies. Ik ben er zeker van dat deze nieuwe manier van publiceren er uiteindelijk toe gaat leiden dat dit type lezers worden gestimuleerd tot het lezen van traditionele boeken.
Veel Scandinavische auteurs gebruiken de misdaadromans om sociale mistanden in de samenleving aan de orde te stellen. Is het misdaadverhaal bij uitstek geschikt om dit te doen?
Zeker maar dan moet het wel op een boeiende manier gebeuren. De misdaadroman (of eigenlijk elke roman) moet geen eindeloze preek worden. Sociale mistanden zijn vaak boeiende onderwerpen om over te schrijven, maar dit mag niet leiden tot verveling bij de lezer. Of anders gezegd, als je een boodschap wilt overbrengen stuur dan een telegram maar schrijf geen boek.
Er zijn al meer misdaad-romans in IJsland verschenen en verschillende zijn ook al uitgebracht in diverse vertalingen. De lezers van de Ezzulia zijn benieuwd naar wat het volgende boek is dat in Nederland zal verschijnen.
Daarover is nog geen beslissing genomen. De uitgever zal de komende maanden bekijken hoe het boek Het raadsel van Flatey het zal doen, alvorens we besluiten hoe we verder gaan.
© Interview September 2007 voor Ezzulia.nl
door Ronald de Jong