Ik kan nog wel even vooruit.
Karin Alfredsson is al meer dan dertig jaar werkzaam in de journalistiek. Naast lesgeven op de school voor journalistiek in Zweden en Vietnam begon Alfredsson aan een serie misdaadromans met in de hoofdrol de Zweedse arts Ellen Elg. Inmiddels werkt ze aan het vierde deel, maar in Nederland verscheen recent de vertaling van haar debuutroman De verlossing. Voor dit boek ontving Alfredsson in 2006 de prijs voor het beste misdaadromandebuut in Zweden. Voldoende aanknopingspunten om deze auteur enkele vragen te stellen over haar werk en over haar relatie met Stephen King.
Karen Alfredsson over leven en schrijven
Voor een in Nederland nieuwe auteur ligt de eerste vraag voor de hand. Wie is Karin Alfredsson?Ik ben journalist van beroep en ben werkzaam geweest op een aantal verschillende vlakken van de journalistiek. Voor diverse kranten ben ik verslaggever en redacteur geweest. Redacteur was ik ook voor een nieuwsprogramma op tv, maar ook presentatrice van een actualiteitenprogramma. Daarnaast gaf ik les aan de school voor de journalistiek. Tijdens al mijn journalistieke werkzaamheden heb ik speciale belangstelling gehad voor de situatie van vrouwen, zowel in Zweden als in het buitenland.Verder ben ik getrouwd en heb ik drie volwassen kinderen en één kleinkind.’
Je bent inmiddels al meer dan dertig jaar journalist, waarom nu pas met crime fictie beginnen?
Eigenlijk om hetzelfde verhaal op een andere manier te vertellen. Het verhaal over de onderdrukking van vrouwen in de wereld. Via de fictie hoop ik een nieuw en breder publiek te bereiken. ’
Kun je iets vertellen over hoe je te werk gaat bij het schrijven van een misdaadroman?
'Ik doe veel research, lees veel, spreek met mensen en bezoek een aantal keren de landen waar mijn boeken zich afspelen. Tijdens mijn research stuit ik op waargebeurde verhalen, die ik gebruik voor mijn boek. Op dit moment werk ik aan mijn vierde boek dat zich afspeelt in India. Ik heb een plan gemaakt dat heel veel details bevat, maar dit doe ik eigenlijk pas voor de eerste keer. Misschien word ik wel wat professioneler...'
In 2006 won je de prijs voor beste Zweedse misdaadromandebuut. Waarom is dit niet de beste start die een nieuwe schrijver kan hebben?
'Door de hooggespannen verwachtingen die er vervolgens zijn voor het tweede boek. Een ander probleem is het etiket ‘misdaadroman’. In mijn boeken tref je geen politie aan, geen detectives, en niet te veel bloed. Hierdoor kunnen sommige lezers teleurgesteld raken en anderen worden hier misschien juist door afgeschrikt. '
Over Stephen King
Op een van je reizen las je het boek Over lezen en schrijven van Stephen King. In dit boek schrijft King dat een auteur moet schrijven over de dingen die hij kent. Dus waarom is hoofdpersoon Ellen Elg arts en geen journalist, of is één Annika Bengtzon genoeg?'Ik schrijf verhalen over situaties waarin vrouwen zich bevinden, en over hun problemen. Internationaal gezien hangen deze bijna altijd samen met gezondheid en seksualiteit. Een hoofdpersoon die arts is en die werkzaam is in ontwikkelingssamenwerking kan probleemloos over de wereld reizen. Afgezien daarvan heb ik het helemaal gehad met journalisten die in boeken in de meest ongeloofwaardige situaties verzeild raken. Ik weet als geen ander waar het om draait in de journalistiek: dat is het opleveren van verhalen voor de deadline, en niet rondrennen om de politie te helpen of deze dwars te zitten.'
Een andere stelling van Stephen King: een goede auteur houdt van lezen. Lees je zelf misdaadromans en welke schrijvers heb je recent gelezen?
'Zeker, ik lees heel veel misdaadromans. Mijn Zweedse favorieten zijn Håkan Nesser, Åsa Larsson and Katarina Wennstam. Ik hield ook erg van de boeken van Elizabeth George, maar haar nieuwste boeken zijn me te omvangrijk. Andere schrijvers zoals Joan Didion, Jeanette Winterson en Lee Harper lees ik dan liever.'
In zijn boek schrijft King over schrijven als ambacht en over de gereedschapskist die een schrijver tot zijn beschikking heeft. Boven in de gereedschapskist ligt vanzelfsprekend de taal. Welke gereedschappen liggen dieper in de kist die van jou een goed misdaadauteur maken?
'Door mijn werk als journalist ben ik een goed onderzoeker geworden die gedegen research doet. Mijn passie voor de onderwerpen waarover ik schrijf is een tweede sterk punt.'
Stephen King gebruikt ideale lezers om feedback te krijgen over een nieuw boek, een van die lezers is zijn vrouw Tabby. Gebruik je ook ideale lezers voor een nieuw boek?
'Zeker. Mijn man leest alles wat ik schrijf, al tijdens het schrijfproces. En ik heb een groep oude vrienden met wie ik een leesgroep vorm. We trekken al meer dan twintig jaar met elkaar op en we lezen en bespreken boeken. Op dit moment lezen en bespreken ze een boek van mij.'
Over het boek De verlossing
In de drie misdaadromans die je tot nu toe hebt geschreven zien we dezelfde hoofdpersoon. Kun je iets vertellen over Ellen Elg en haar drijfveren?'Ze is een krachtige en gedreven persoonlijkheid, met een sterk ontwikkeld gevoel voor rechtvaardigheid. Ze wil de wereld veranderen en in haar werk ziet ze vaak misstanden die ze wil aanpakken. Ellen is impulsief en slechts zelden beschouwend.'
In dit boek reist Ellen naar Zambia. In het boek Kennedy’s brein van Henning Mankell reist de hoofdpersoon Louise Cantor naar buurland Mozambique. Is er een speciale band tussen dit deel van Afrika en Zweden?
'Ik zou het niet weten. Ik heb zelf veel tijd doorgebracht ten zuiden van de Sahara, hoofdzakelijk in Zambia tijdens mijn werk als journalist, trainer en consultant. Voor mij was dat de reden om over Zambia te schrijven. Ik schrijf over de landen waar ik ben geweest en de verhalen die ik daar hoor.'
In De verlossing helpt Ellen Elg Afrikaanse vrouwen in hun gevecht tegen onderdrukking en hiv. In je werk als journalist heb je ook talloze gevechten voor vrouwenrechten op je naam staan. Hoeveel van Karin zit in je hoofdpersoon Ellen?
'Vanzelfsprekend zijn er overeenkomsten tussen ons. Ik wil de wereld ook veranderen, maar Ellen is hier wel veel roekelozer dan ik zelf ben.'
In de wereld zijn er nog heel wat veldslagen nodig voordat vrouwen en mannen gelijk worden behandeld. Wat betekent dit voor de reeks met Ellen Elg?
'Dat ik voorlopig nog wel even vooruit kan. ‘Same shit, different country.’'
Collega-schrijver Anders Roslund, ook werkzaam als journalist, schreef dat zijn misdaadromans meer sociale impact hebben gehad dan zijn journalistieke werk. Ben je het eens dat misdaadromans een groter publiek bereiken en meer impact hebben?
'We kunnen met misdaadromans een ander publiek bereiken met een boodschap die rechtstreeks het hart raakt. Maar journalistiek is zeker zo belangrijk.'
Stephen King komt met boekenlijst van favoriete boeken die hij in de voorafgaande paar jaar had gelezen. Op de lijst maar één boek van een Scandinavische schrijver: Peter Høeg met Smilla’s gevoel voor sneeuw. Is dit een voorbeeld van hoe oppervlakkig Amerikanen kunnen zijn?
'Ik weet niet hoeveel Scandinavische boeken er in vertaling waren verschenen in de VS toen het boek van King verscheen. Maar Smilla’s gevoel voor sneeuw was een zeer goed boek, en met een geweldige titel!'
Zal in de herdruk van King’s boek een extra aanvulling in de boekenlijst worden opgenomen met een misdaadroman van Karin Alfredsson? Welk boek uit de reeks zou hij kiezen?
'Ik zou het niet weten. Mogelijk het tweede deel dat zich afspeelt in Vietnam: The women on the 10th floor. Er zal vanuit de VS zeker belangstelling zijn voor een verhaal dat speelt in Vietnam.'
© Interview Oktober 2009 voor misdaadromans.nl
door Ronald de Jong